Yabancının Türkiye’den konut almasına aracılık eden acente ya da kişiler yüksek komisyon isteyince yerli-yabancı fiyat dengesi bozuldu. Garsondan şoföre farklı meslekten kişilerin aracılığa soyunduğunu belirten sektör temsilcileri “Aynı evi yabancı yüzde 30 pahalıya alıyor, bunu fark ettiklerinde Türkiye’ye güvenleri kalmıyor” diyor.
Türk gayrimenkul pazarına yabancı ilgisi katlanarak artıyor. Yabancıya konut satışı 2018’de önceki yıla göre yüzde 78.30 artarak 22 bin 234’ten 39 bin 663’e yükseldi. Bu yılın ilk 8 ayında ise yabancılara satılan konut sayısı 2018’in aynı dönemine göre yüzde 50 artışla 27 bin 748’e ulaştı. Türkiye’den vatandaşlık kazanma hakkının 1 milyar dolardan 250 bin dolara çekilmesi de yabancı ilgisinin artmasında önemli rol oynadı.
Yabancıya satış iç pazardaki daralma nedeniyle son dönemde daha önemli hale geldi. Ancak sektör temsilcilerine göre bu alanda bir düzenleme şart. Türkiye’de iç pazarda kimlerin emlak satışı yapabileceği ve ne kadar komisyon alacağı yasal düzenlemelerle belirleniyor. Son düzenlemeye göre yerliye satışta yüzde 2 alıcı yüzde 2 satıcından olmak üzere bir emlakçı en çok yüzde 4 komisyon alıyor. Yabancıya satışta ise bir standart yok. İsteyen kişi bu işe giriyor ve istediği oranda komisyon talep ediyor.
Yabancıya satış konusunda kurumsal gayrimenkul firmalarına danışmanlık veren Temeltaş Proje Geliştirme şirketinin Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Temeltaş, yabancıya satış için yüzde 10-15 komisyonların istendiğini söyledi. Temeltaş, komisyonların yanında yerli alıcının iskonto payını da dikkate aldığımızda aynı evi yabancının yüzde 30’ları aşan oranda daha pahalıya aldığını dile getirdi.
Kurumsal acenteler kadar olmayanların da Türkiye’de iş yaptığını belirten Temeltaş, “Son dönemde bu iş acentelerin de kontrolünden çıktı. Öyle ki başka iş kollarından aracılığa soyunan var. Garson, şoför, resepsiyon çalışanı yabancı müşteri getiriyor. 1 saat önce tanıştığı yabancı üzerinden dakikalar içinde 100 bin lira kazanıyor. Üstelik bunlar faturasız işlemler. ‘Yüzde 10-15 komisyon vermezsen alır müşteriyi giderim, firmanı da kötülerim’ diyor. Firmalar da satışlar bu kadar durgunken buna hayır diyemiyor. Ama son dönemde yabancı bu fiyat farkını anladı ve güvenlerini kaybediyorlar” dedi. Kamunun bu alanda bir düzenleme yapmasının büyük önem taşıdığını belirten Temeltaş, aksi halde hem alıcının hem satıcını hem de gayrimenkul pazarının zarar göreceğine dikkat çekti.
DERNEK KURULACAK
Yabancılara gayrimenkul satan Nevita International’ın Yönetim Kurulu Başkanı Faruk Akbal yabancıya satış konusunda bir çatı örgüte ihtiyaç olduğunu söyledi. Türkiye’nin hem fiyat avantajı hem de vatandaşlık imkanıyla rakiplerinden bir adım önde olduğunu belirten Akbal, “Yabancıya satış için makro bir plan belirlenmeli. Maalesef şu an bu aladan standartlar belli değil.
İsteyen herkes istediği komisyonla bu işi yapıyor. Hazine ve Maliye Bakanlığı ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile dernekleşme sürecini görüşüyoruz. Bir tüzük hazırlığımız da var” dedi. Kurulacak dernekle aracı kişi ve kurumlara eğitim ve sertifika verileceğini belirten Akbal, yabancı mağduriyetlerinin de önüne geçileceğini ifade etti. Akbal, dünya örneklerinde yabancıya satış komisyonun yüzde 5-7 düzeyinde olduğunu, Türkiye’de ise yüzde 10-15 olduğunu da ekledi.
