Döviz kurlarındaki artış, yavaşlayan GSYH artışı ve yüksek enflasyon gibi ekonomide yaşanan olumsuzluklara rağmen 2018 yılında gerçekleşen ofis kiralama işlemleri bir önceki yılın rakamlarına yakın seyretti.
Bu nedenle sektörde beklenen talebin 2019 yılında artmaya devam edeceği öngörüsü ortaya çıkarken, satılık gayrimenkullerdeki artışın yatırım faaliyetlerine ivme kazandıracağına dikkat çekildi.
Uluslararası ticari gayrimenkul danışmanlık şirketi
Cushman & Wakefield tarafından hazırlanan "Türkiye Pazar Analizleri
2018 Dördüncü Çeyrek Ofis, Perakende, Sanayi ve Lojistik” başlıklı rapor,
sanayi, perakende ve ofis pazarlarındaki son durumla ilgili önemli bilgileri
ortaya koyuyor.
Yılın ilk üç çeyreğinde 2017'nin aynı dönemine göre
cadde mağazaları ve ofis kiraları kura bağlı olarak yüzde 22'ye varan oranlarda
gerilemişti. Gerilemenin aynı eğilimde sürdüğü dördüncü çeyrek rapor
sonuçlarına göre, Türkiye genelindeki ofis kiraları döviz bazında ortalama
yüzde 20 düşerken, perakende pazarında da yüzde 25 civarı bir azalma
kaydedildi.
Yeni kiralamalardaki düşüş fiyatlara
yansıyor
İstanbul’da dördüncü çeyrekte 92 bin 750 metrekare
yeni ofis alanının pazara girdiği ve toplam arzın 6.18 milyon metrekareye
yükseldiği belirtilen rapora göre; son çeyrekte gerçekleşen kiralama işlemleri
bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 7,78 azalırken, geçtiğimiz çeyreğe
göre yüzde 20.22 oranında düştü.
Yılın dördüncü çeyreği Aralık sonuçlarına göre,
İstanbul Levent’te metrekare başına ve döviz bazında ofis kiraları 2017’nin
aynı dönemine oranla yüzde 8,6 azalarak 32 dolara, Gayrettepe’de yüzde 9,1
düşüşle 20 dolara, Maslak’ta yüzde 32,1 düşüşle 19 dolara, İstanbul Anadolu
Yakası’nda ise yüzde 4’lük düşüşle 24 dolara geriledi. Söz konusu rakamlar
İzmir’de yüzde 7.1 azalışla 13 dolar olurken, Ankara’da yüzde 6.7 düşerek 14
dolar olarak hesaplandı.
Ofis pazarı ekonomik koşullara rağmen daralmadı
Rapora göre 4. çeyrekte, döviz kurlarındaki artış,
yavaşlayan GSYH artışı ve yüksek enflasyon gibi ekonomide görülen
olumsuzluklara rağmen 2018 yılında gerçekleşen kiralama işlemlerinin bir önceki
yılın rakamlarına yakın seyretmesi sektörde beklenen talebin 2019 yılında da
artmaya devam edeceği öngörüsünü ortaya çıkardı. Bu durum ofis pazarının, zorlu
ekonomik koşullara rağmen daralma göstermediğine işaret etti. Türk Parası
Kıymetini Koruma hakkında tebliğler ile yabancı kişiler için yapılan son istisnalar
ve TÜFE artışı nedeniyle A sınıfı ofis pazarında ekonomik sorunların etkisi
tahmin edilenden az hissediliyor. Ortaya çıkan bu tablo da fiyatların alıcı
beklentilerine yaklaşabileceği sonucunu ortaya koydu.
Satılık gayrimenkullerin sayısı artacak
Artan satılık gayrimenkuller ile
birlikte, yatırım faaliyetlerinin ivme kazanmaya devam edeceğinin öngörüldüğü
rapora göre, dördüncü çeyrekte birincil perakende kiralarındaki metrekare
fiyatları, Türkiye genelinde döviz bazında ortalama yüzde 25 civarında azaldı.
Birincil perakende kiraları İstanbul’da geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre
yüzde 27.8 azalarak 140 dolara geriledi. İzmir’de yüzde 25 düşüşle 70 dolar,
Ankara’da ise yüzde 21.7’lik düşüşle 90 dolar olarak gerçekleşti.
Rapor, ekonomide devam eden zorlu tabloya ve Türk lirasının uğradığı değer
kaybına rağmen, kira sözleşmelerinin TL’ye dönüştürülmesini öngören tebliğlerle
sözleşmelerin büyük ölçekte TÜFE artışı ile Türk lirasına dönüştürülmesi ve
Kasım ve Aralık aylarında görülen enflasyon düşüşüyle perakendecilerin kısmen de olsa nefes alacağına işaret ediyor.
Satılık ve özellikle acil satılık gayrimenkullerin artacağının öngörüldüğü
rapora göre, önümüzdeki dönemde perakende sektörünün büyümesinde mağaza alternatifleri
ve mal sahiplerinin yatırım katkılarının belirleyici unsurlar olacağına işaret
edildi. Bunun sonucu olarak da yatırımcı odağından bakıldığında artan satılık
gayrimenkuller ile birlikte yatırım faaliyetlerinin de ivme kazanacağı
belirtildi.
Türkiye
bölgenin lojistik merkezi haline gelebilir
Sanayi ve lojistik yatırım işlemleri temel olarak arazi satın alımları
nedeniyle 2018’in son çeyreğinde sınırlı sayıda kaldı. Rapora göre, 4. çeyrekte
birincil endüstriyel kiralar İstanbul’da geçen yılın aynı dönemine göre yüzde
4.2 düşerek 5.75 dolar oldu. Ankara’da ise bu rakam yüzde 7.1 azalarak 3.25
dolar olarak hesaplandı.
İhracat ve ithalat rakamlarında
gözlenen olumlu tablo ekonomistleri 2019 yılına dair daha umutlu bir bakış
açısına yöneltirken, ekonomik veriler dış ticaret açığının Kasım’da bir önceki
yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 89,8 daraldığını ortaya koydu. Rapora göre;
2018 sonu itibariyle kurdaki yüksek dalgalanma ve enflasyonun çift haneli
seviyelerde devam ettiği ekonomik koşulların ardından, arsa fiyatlarının, döviz
cinsinden düşmesi ve kiralar üzerindeki yükselen baskının devam etmesi
bekleniyor. Bununla birlikte, yeni İpek Yolu projesinin de dahil olduğu küresel
ticaret rotalarının doğuya kaydığı ve ayrıca Türk Akımı Doğalgaz Boru Hattı vb.
projeler ile birlikte bölgenin enerji koridoru haline gelmesi ile bu dönemde
Türkiye’nin bir lojistik merkezine dönüşmesinin mümkün olduğu öngörülüyor.
Bunun sonucunda da yeni fırsatlar sunacak olan demiryolu taşımacılığı başta
olmak üzere Türkiye’nin doğusunda yer alan kentlerdeki lojistik inşaat
çalışmaları da dahil olmak üzere yeni yatırımların ivme kazanacağı göz önünde tutuluyor.
Bunun yanı sıra rapor, küresel e-ticaret şirketlerinin Türkiye pazarına
girerek, burada stratejik yatırımlar yaptığı bu dönemde, artan perakende ve
elektronik ticaret satışları hem nitelikli depolara hem de kentsel lojistik
çözümlerine yönelik talebin daha da artacağını öngörüyor.
Cushman &
Wakefield Hakkında
Cushman
& Wakefield, ticari gayrimenkul hizmetleri alanında, müşterilerine
insanların çalışma, alışveriş yapma ve yaşama şekillerini değiştirmelerinde
yardımcı olan global bir lider. 70’e yakın ülkede bulunan 48.000 çalışanı ile
şirket, dünyanın dört bir yanında kullanıcı ve yatırımcılara önemli değer
sağlayan kapsamlı yerel ve global bilgiler sunuyor. Cushman & Wakefield,
kiralama, varlık hizmetleri, sermaye piyasaları, tesis yönetim hizmetleri
(C&W Services markası altında), global kullanıcı hizmetleri, yatırım
yönetimi (DTZ Investors markası altında), kiracı temsilciliği ile değerleme ve
danışmanlık ana faaliyet alanlarından elde ettiği 6.9 milyar dolarlık gelirle
dünyanın en büyük ticari gayrimenkul hizmetleri şirketleri arasında yer alıyor.
Daha fazla bilgi için www.cushmanwakefield.com.tr adresini ziyaret edebilir veya
Twitter’da @CushwakeTurkiye’i takip edebilirsiniz.
